W dniu 6 listopada wystartował nabór do wyjątkowego programu „Rzeźba w przestrzeni publicznej dla Niepodległej – 2026” realizowanego przez CENTRUM RZEŹBY POLSKIEJ w Orońsku.
Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku prowadzi wieloletni, inwestycyjny program własny pn. „Rzeźba w przestrzeni publicznej dla Niepodległej”, dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W latach 2021-2025 program funkcjonował pod nazwą „Rzeźba w przestrzeni publicznej dla Niepodległej”, jako sposób uczczenia setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. W związku z upływem czasu i zakończeniem obchodów, od roku 2026 program będzie funkcjonował pod zmienioną nazwą “Rzeźba w przestrzeni publicznej”. Obecna nazwa podkreśla jego otwarty charakter i uniwersalny cel: promowanie wysokiej jakości sztuki współczesnej dostępnej dla szerokiego grona odbiorców.
Unikatowy w skali kraju programu zakłada świadome i odpowiedzialne kształtowanie wspólnej przestrzeni. Kluczową rolę w tym procesie odgrywa współpraca wielu podmiotów, m.in. artystów, architektów, urbanistów, konserwatorów, decydentów i inwestorów. Celem programu jest podnoszenie jakości estetycznej przestrzeni publicznych w Polsce poprzez wprowadzenie do nich dzieł sztuki współczesnej, które reprezentują wysoki poziom artystyczny. Dzieła powstające w ramach programu nie tylko kształtują charakter miejsc, w których się znajdują, lecz także inicjują dialog społeczny, nadają przestrzeniom nowe znaczenia, wspierają procesy edukacyjne i otwierają dostęp do kultury dla szerokiego grona odbiorców. Beneficjenci programu – samorządowe instytucje kultury oraz organizacje pozarządowe (fundacje, stowarzyszenia, etc.) – w ramach przyznanych dotacji, mogą dokonać zakupu dzieła już istniejącego, zrealizować rzeźbę wg projektu artysty, utrwalić ją w materiale docelowym lub poddać konserwacji. Zrealizowane dzieła eksponują w ogólnodostępnej przestrzeni publicznej.
W latach 2021 – 2024 w ramach programu, na który przeznaczono 11,3 mln zł, 84 beneficjentów ulokowało 135 obiektów rzeźbiarskich w 42 miejscowościach w Polsce. V edycja programu
z roku 2025 zakłada trwałe posadowienie przez 25 beneficjentów 37 rzeźb w przestrzeni publicznej kolejnych polskich miast i miasteczek, za kwotę 4 mln zł. Analizując efekty wszystkich edycji programu, śmiało można stwierdzić, iż najwięcej środków przeznaczono na realizację nowych projektów artystycznych oraz na konserwację istniejących dzieł, co świadczy o równowadze pomiędzy wspieraniem współczesnych twórców a ochroną dziedzictwa artystycznego.
Integralną część programu własnego Centrum stanowią seminaria i kongresy naukowe, poświęcone zagadnieniu „rzeźby w przestrzeni publicznej”, które stały się ogólnopolską platformą refleksji na ten temat, okazją do spotkań przedstawicieli różnych środowisk zawodowych i społecznych zaangażowanych w badanie i kształtowanie przestrzeni wspólnej. Pierwsze spotkania kongresowe odbyły się w Orońsku (2021, 2022, 2023). Ostatnia, III edycja wydarzenia zrealizowana została w Auli Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (2024).
IV Kongres „Rzeźba w przestrzeni publicznej” odbędzie się w dniach 21–22 października w Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie, który jest współorganizatorem
wydarzenia. Tegoroczna edycja spotkania prowadzona będzie w oparciu o nową formułę. Rozważania zaproszonych artystów, badaczy, ekspertów i praktyków będą szły dwutorowo: połączą analizę efektów samego programu inwestycyjnego z badaniami tematu rzeźby w przestrzeni publicznej w perspektywie współczesnej i historycznej, nie tylko polskiej, ale także
po raz pierwszy w szerokiej perspektywie międzynarodowej.
Rok 2025 przyniesie także premierę publikacji naukowej „Rzeźba wszędzie? Problematyka sztuki w przestrzeni publicznej. Materiały pokongresowe z lat 2021–2024” pod redakcją
dr hab. prof. UKSW Katarzyny Chrudzimskiej-Uhery. Wydawnictwo będzie stanowiło ważne podsumowanie dotychczasowych dyskusji i analiz, dokumentując najważniejsze
zagadnienia związane z obecnością rzeźby w przestrzeni wspólnej.
„Rzeźba w przestrzeni publicznej” pozostaje wyjątkowym w skali kraju programem, który łączy sztukę, architekturę i społeczną odpowiedzialność. Jego trwałym efektem są dzieła sztuki współczesnej autorstwa wybitnych twórców, które w sposób odpowiedzialny i twórczy współkształtują krajobraz kulturowy Polski.
Program własny Centrum Rzeźby Polskiej „Rzeźba w przestrzeni publicznej dla Niepodległej” dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Zachęcamy do aplikowania.
